MAKALE........................ EZAN ARAPÇADIR

 Cumhuriyet döneminde yapılan birtakım inkılab ve reformların aslında Tanzimat’a kadar giden bir mâzisi vardır. “Sarıklı İhtilalci” denen Ali Suavi, hem câmide imam ve hatip ve hem de Mekteb-i Sultani’de/GS Lisesinde müdürlük yapmıştır. Çırağan Vak’asını tertipleyen darbecidir. İngiliz olan karısıyla Londra’da evlenmiştir. Ezan, hutbe ve namaz surelerinin Türkçe olmasını ilk teklif eden isimdir. Harf inkılabını da dile getirmiştir.
Sonraki yıllarda Ziya Gökalp de bir yerin “Türk Yurdu” olma şartını Türkçe Kur’ân, namaz ve ezan şartına bağlayan şiir yazmıştır. Ziya Gökalp, Mustafa Kemal’in ideoloğudur. Namık Kemal, Abdullah Cevdet gibi O’nun da etkisinde kalmıştır. 1931 Aralık ayında Ezanın ve Hutbenin Türkçeleştirilmesi için Dolma-bahçe Sarayı’nda 9 kişilik bir hafız hey’eti çalışmaya başladı.
- İlk “Türkçe Kur’ân” 22 Ocak 1932 tarihinde Hafız Yaşar tarafından Yerebatan Câmii’nde okundu.
- İlk “Türkçe Ezan”, 30 Ocak 1932 tarihinde Hafız Rifat tarafından Fatih Câmii’nde okundu.
- İlk “Türkçe kamet ve tekbir” “Türkçe Kur’ân”la birlikte 3 Şubat 1932 tarihinde Kadir gecesinde Ayasofya Câmii’nde okundu.
- 18 Temmuz 1932’de Rifat Börekçi riyasetindeki Diyanet İşleri Başkanlığı, Ezanın Türkçe okunması kararını aldı.
- 4 Şubat 1933’te müftülüklere bir yazı gönderilerek Ezanın Türkçe okutulması, buna uymayanların kat’i ve şedit (kesin ve şiddetli) bir şekilde cezalandırılacakları ihtar edildi.
- 1941 yılında TCK’nın 536. Maddesine bir fıkra eklendi. İlâve fıkra şöyledir: “Arapça Ezan ve Kamet getirenlere 3 aya kadar hapis ve 10 liradan 200 liraya kadar para cezası verilecektir.”
- Demokrat Parti iktidara gelince 16 Temmuz 1950’de çıkartılan bir kanunla Ezanın Arapça okunabilmesine imkân tanındı. Millet, bayram etti. Ezanın kendi asli lisanı dışında okunduğu 18 sene, Müslümanlar için unutulmaz azap yılları olmuştur. Bu dönemde Kur’ân-ı kerîm öğretilmesi de yasaklanmıştı. Jandarma ve Polis zulmünün zirveye çıktığı kara günlerdir. Asli hâliyle Ezan okuyan, kamet getiren, Elifba öğretenler işkencelerden işkence beğenmek zorunda kalmış, câmilere sandalye ve sıralar konmaya başlanmıştı. Bu zulme son verdiği için Adnan Menderes milletin baş tacı olmuş fakat İslâmiyet’e yaptığı bu hizmet, O’nu idama götüren birkaç sebepten biri olmuştu.         Rahim Er        TÜRKİYE GAZETESİ     16.11.2018