GÜNÜN TARİHİ............... ULUĞ BEY

Uluğ Bey, Azerbaycan’ın Sultaniye şehrinde 1394’de doğar (Hicri 796). Doğduğunda dedesi Timur Hân seferdedir. Haberi duyunca çok sevinir, torunu hatırına esirleri bağışlar. Kahramanımız küçük yaşta hafız olur. 16 yaşından itibaren devlet işlerini omuzlar, 37 yıl ferman yazar. Hutbeleri babası Şahruh’un adına okutur, sikkeleri bastırır Şahruh’un adına. Vaktini ilmî çalışmalara ayırır rahatlıkla.
Çok zekidir. Hayvanlar üze-rine düzenlediği defterini kaybedince oturur bir daha yazar. Defter bulunur, bakarlar bire bir aynı, noktası noktasınadır. Uluğ Bey imar ve iskânla uğraşır, edipleri, mimarları, nakkaşları davet eder Semerkand’a. Kendisi de aritmetik ve astronomiye me-raklıdır, cetvel, pergel ehlini toplar etrafında. Biri Buhara’da, diğeri Semerkand’da iki medrese yaptırır “İlim talep etmek her Müslümana farzdır.” yazdırır kapısına. Mavera-ünnehir eserlerle donanır baştan başa. Şah-ı Hanlar, hamamlar, kervansaraylar, su yolları, arklar, ziraat ve ticarete de ehemmiyet verir. Eline imkân geçince üç katlı bir rasathaneye niyetlenir. Tamamlamak Ali Kuşçu’ya nasip olur sonunda (1421). Trigonometrik fonksiyonlar, ekvator, ekliptik, ufuk koordinatları ve kıble tayileriyle uğraşır. 48 takımyıldız ve 1.018 yıldızın koordinatlarını belirler. Uluğ Bey, Ali Kuşçu’yu çok sever ve oğlum diye hitap eder. Suds-i Fahrî, Rub-ı Daire gibi aletler geliştirir ve bir usturlapla binden fazla işlem yapar. Uluğ Bey, bir senenin uzunluğunu 365 gün, 6 saat, 10 dakika ve 8 saniye olarak belirler ki, bugünkü ile fark sadece bir dakikadır. Harameyn yolunda kıyarlar canına. 8 Ramazan 853. (25 Ekim 1449). Henüz tahta çıktığı yıl suikaste uğrar ve şehid olur...
                                    İrfan Özfatura        TÜRKİYE GAZETESİ              30.10.2019