GÜNÜN TARİHİ - POMPEİ FACİÂSI

İtalya'daki Pompei, Napoli'nin 25 km kadar uzağındadır. Mîlat'tan hemen sonra, Roma'nın bütün zengin, aristokrat ve nüfûzlu insanları buraya yerleşmeye başladı ve eşi benzeri görülmemiş bir eğlence merkezi hâline geldi. Şehrin ortasında her hafta ayrı bir eğlence düzenlenirdi. Bunlar, bir kölenin başka bir köleyle veya bir arslanla ölümüne dövüşmesi şeklinde olurdu. Vahşetin her türlüsü sergilenirdi. Buranın başlıca geliri, şarap ve yağ ticâreti idi. Pompei, günden güne gayri ahlâki bir duruma girdi ve şehrin her köşesinde fuhuş evleri boy gösterdi. Çeşitli tapınak, tiyatro, cadde, meyhane, kumarhane, batakhâne ve hanlar yapıldı.

24 Ağustos 79 günü saat 10.00'da Vezüv Yanardağı büyük bir gürültüyle patladı. Havadan taşlar, kaya parçaları ve kızgın lâvlar yağmaya başladı. Dünya bugüne kadar böyle bir felâketi ne gördü ne de duydu. 200 000 civarındaki Pompei halkı, ne yapacağını şaşırdı. Korkunç patlamalar sonunda şehir, kalınlığı 6-7 metreyi bulan kızgın lâvların altında kaldı. Gökyüzü karardığından  insanlar  rastgele  sağa sola koşup durdular. Pompeililer taş olarak çıkarıldıkları vakit, ölüm anında ne yapıyorlarsa o hâlde kaldılar. Kimi ellerini başının arasına alarak çâresiz bir şekilde lavların altında oturmuş olarak, kimi şehrin fuhuş yuvalarında o hâllerinde, kimi  alışveriş yaparken, kimi de evlerinde  öylece taşlaştılar.

1711 yılında bir İtalyan  köylüsünün bağda bir çukur kazarken rastladığı duvar, 1700 yıl boyunca toprak altında uyuyan bir medeniyetin ortaya çıkmasına sebep oldu. Hemen ilk kazılar başladı. Uzun çalışmalar sonunda, şehrin 7 kapısı, ana caddesi, çok sayıda ev ve yüksek sınıf evleri ve şehir duvarlarıyle birlikte her şeyi ortaya çıkarıldı.

Kazı yapılırken ayrı bir metot uygulandı. Bir boşluğa tesâdüf edince küçük bir delik açılıp, buradan içeri sıvı alçı dökülerek donması beklendi. Sonra üstteki taşlaşmış lavlar kaldırılarak alçıyle biçimlenen vücutlar ortaya çıkarıldı. 

Târih ve Medeniyet