MAKALE - İSTANBUL VE YEŞİL ALAN

1936'da meclis notlarında 900 bin nüfuslu İstanbul'daki yeşil alan oranının % 25.4 olduğu çarpıcı bir şekilde ortaya çıkıyor. 1940'lı yıllarda hiç şehir plancı yokmuş gibi Fransa'dan ithal ettiğimiz ve şehrin planlarını emanet ettiğimiz Henry Prost gibilerin şehri katleden çevre düzeni planlarıyla başladığımız büyük hataları tekrarlamamamız gerekiyor. Henry Prost'un en önemli icraatları, Osmanlı döneminde mesire alanı olarak kullanılan Altın Boynuz Haliç ve etrafını sanayiye açmak oldu ve sanayinin bütün atıkları Haliç'e boşaltıldı. Unkapanı Köprüsü'nden Yenikapı'ya olan hattı açan Henry Prost, 50'ye yakın tarihi yapıyı yok etti ve biz buna göz yumduk.Türkiye'nin en yoğun göç alan şehri olan İstanbul'da 1980'lerde de çok zengin bir hayatı barındıran Küçükçekmece Gölü'nün etrafını yapılaşmaya açtık. Yani İstanbul'u aslında kendimiz bu hâle getirdik.
1994 yılına geldiğimizde, nüfusun 6 milyona çıktığı ve yine aynı bölgede yeşil alan oranının ise % 1.5'a düştüğünü hayretle fark ediyoruz. Belediyenin yoğun ağaçlandırma faaliyetleri, hatta yurt dışından ağaç getirmeyle bile bu oran ancak % 3'e çıkarılabilmiştir. 2012 İstanbul Çevre ve Şehircilik Raporu'na göre, İstanbul'da kişi başına düşen kentsel yeşil alan büyüklüğü 6.05 metrekare.

Şu an geldiğimiz noktada İstanbul'un % 50'si orman alanlarıyla kaplı, dünyada ormanı bu kadar çok metropol yok. Ancak bu orman alanları İstanbul'un kuzeyinde ve yaşayış ise güneydeki Marmara kıyılarında olduğu için insanlar yeşilliği hissedemiyorlar. Yani Londra'da New York'da ve Münih'de olduğu gibi insanların işten çıktıktan sonra veya hafta sonları evlerinden çıkınca yürüyerek gidebilecekleri büyük park alanları maalesef yok. Bu durum şehrin sadece beton yığınlarından ibaret olduğu izlenimini veriyor. Şehrin içerisindeki kişi başına düşen yeşil alanları artırmak artık çok da kolay değil. Zira 15 milyon insanın yaşadığı şehrin canlı kısmında karşımıza binalar, kaldırımlar ve yollar çıkıyor. Ağaç dikilebilecek en ufak bir boşluk kalmamış durumda.

Elimizdeki yegâne seçenek kentsel dönüşüm planlamaları ve uygulamalarıdır. Yani şehrin yüksek estetik, daha yeşil, yaşanabilir bir metropol hâline dönüşümünün de önü açılmış olacaktır.

Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar