TARİH - MEŞHUR VÂLİDE SULTANLAR (1)

Gelirlerini ve mallarını hayır işlerine sarfeden, Osmanlı Pâdişahlarının anneleri olan, vâlide sultanlardan bâzıları:

Pertevniyâl Vâlide Sultan: Sultan Abdülazîz Hân'ın annesidir. ‹stanbul Aksaray'da Vâlide Câmisi, kütüphâne, çeşme, ve mektep yaptırdı. Eyüp Defterdâr ‹skelesi yakınında Yâ Vedûd Câmisi ve Karagümrük pazarı arkasındaki çeşmelerin bânisidir.

Mâhpeyker Kösem Vâlide Sultan: IV. Murâd Hân ile, ‹brâhim Hân'ın anneleridir. Hüsn-ü cemâli, aklı ve zekâsı ve hayrât ve hasenâtıyle meşhûr sâliha ve afîfe bir vâlide sultandı. Yeni Câmi'nin temelini attı. Üsküdâr Çinili Câmisi ve yanına mektep, çeşme, dârülhadîs, çifte hamam ve sebille, Anadolu Kavağı'ndaki câmiyi yaptırdı. Çarşamba'daki Vâlide Medresesi Mescidinin de bânîsidir. Çakmakçılar Yokuşu'nda büyük Vâlide Han'ı ile içindeki mescit de onun eseriydi. Rumeli'de çok değerli vakıfları ve hayrâtı vardır.

Hadîce Turhan Sultan: IV. Mehmed Hân'ın annesidir. Sâliha ve hayırsever bir hanımdı. Eminönü'nde Yeni Câminin temelini Mâhpeyker Kösem Sultan atmıştı. Turhan Sultan tamamlatıp 1664'de ibâdete açtı. Mektep, medrese, imârethâne, kütüphâneler ve çeşmeler yaptırdı.

Bezm-i Âlem Vâlide Sultan: Abdülmecid Hân'ın annesidir. Pek çok hayır müessesesi yaptırdı. Yaptırdığı câmilerin en büyüğü sâhil boyunda, Dolmabahçe Sarayı karşısındaki Vâlide Câmisidir. Bugün Kız Lisesi'nin bulunduğu yerde, Sultan Mahmûd Hân Türbesi'nin arkasında mektep yaptırmıştır. Ayrıca Râmi ve Maltepe yolunun ortasında bulunan çeşme de onun eseridir. Hayır eli çok uzaklara kadar ulaşan Sultan, büyük velî Abdullah-ı Dehlevî'nin talebelerinden Muhammed Cân Mekkî için Mekke-i Mükerremede bir dergâh yaptırmıştır. Servetini vakfedip, 1843'de Gurebâ Hastahânes'ini, câmi ve çeşmesiyle yaptırdı. Şimdi, Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi oldu.

(Devamı yarın)