MENKIBE............. KADIHAN’IN CEVABI

Hülagu Hân, Moğol İmparatorluğunun kurucusu Cengiz Hân’ın torunu, İlhanlı Devletinin kurucusu Mengü Kağan’ın da kardeşidir. 1255 de ağabeyi Mengü Hân tarafından, ele geçi-rilmemiş toprakları ele geçirmesi için görevlendirilir.
Hülagu Hân, 1258’de Bağdat’a girerek Abbasi Hâlifesi Mutasım’ı keçeye sarıp Moğol atlarının ayakları altında ezdirerek öldürtür. Şehirde katliamlara başlar ve şehri yağmalar. Kadın, yaşlı, çocuk, hamile demeden bâzı kaynaklara göre 400.000 kişiyi kat-leder. Câmi, hastane, saray ve benzeri ne varsa hepsini yok eder. Kütüphaneleri ve tarihi eserleri yakar, yıkar. Milyonlarca dînî ve ilmî eserin büyük bir kısmını Dicle Nehrine attırır. Dicle’nin günlerce kan ve mürekkep aktığı söylenir.
Hülagu bir gün, o beldenin en büyük âlimi ile görüşmek istediğini bildirir. Bu haber, âlimler arasında korku ve endişeye sebep olur. Kimse öldürülmek korkusuyla bu davete icabet etmek istemez. Bu haber zamanın genç âlimlerinden Kadıhan’a ulaşır. Kadıhan, ufak tefek tıfıl bir gençtir. Daha sakalı bile çıkmamıştır. Böylesi bir daveti kabul ettiğini söyleyerek Hülagu ile görüşmeye gidebileceğini, bunun için kendisine bir deve, bir keçi ve bir de horoz verilmesini ister. Kadıhan, bunları çadırın dışında bırakarak içeriye girer ve kendisini tanıtır.
Hülagu, beklediği tipte birisi olmadığını görerek; “Bana göndermek için bula bula seni mi buldular?” diye sorar.
Kadıhan sakin bir şekilde; “Görüşmek için iri yarı birini istiyorsan, bir deve getirdim. Sakallı yaşlı birisi ile görüşmek istiyorsan, bir keçi getirdim. Eğer gür sesli birisiyle görüşmek istiyorsan horoz getirdim. Üçünü de çadırın önüne bıraktım. Onlarla görüşebilirsin!” der.
Hülagu Hân; Otur bakalım!” diyerek ilk sorusunu yöneltir. “Söyle bakalım, beni buraya getiren sebep nedir?”
Kadıhan sakin bir şekilde; “Seni buraya bizim amellerimiz getirdi. Allahın bize verdiği nimetlerin kıymetini bilemedik. Esas gayemizi unutup makam, mevki, mal, mülk peşine düştük. Zevk ve sefâya daldık. Cenâb-ı Hak da bize verdiği nimetleri almak üzere seni gönderdi.” der.