MAKALE................... TÜRKİYE’DE MODERN İSLAMCILIK (1)

Türkiye’de resmî modernleşmeyi fırsat bilen Dinde Reformistler, Kur’ân, ezan ve ibâdetlerin değiştirilmesi ve Türkçeleşmesi yönünde harekete geçtiler.
¥ 1928’de “Dini Islah Projesi” hazırlandı. Bu projede;
1. Câmilere ayakkabı ile girilmeli, sıralar konulmalı ve oturarak ibâdet yapılmalıdır.
2. Ibâdet dili, Türkçe olmalıdır.
3. Câmilerde de müzik eşliğinde ibâdet yapılmalıdır.
4. Hutbeler, dinî felsefe içerikli olmalıdır.
Bu projeyi hazırlayanlar arasında; Fuad Köprülü, İsmail Hakkı (Baltacıoğlu), İsmail Hakkı İzmirli, Halil Nimetullah (Öztürk), Mehmet Ali Ayni, Şerafettin (Yaltkaya), Arapkirli Hüseyin Avni, Hilmi Ömer, Yusuf Ziya (Yörükan) yer almaktadır.
¥ Cumhuriyet tarihinin ilk Anayasasının  taslak görüşmeleri yapılırken (1924) Tevfik Rüştü ve Millî Eğitim Bakanı Mahmut Esat (Bozkurt)’un “'Anayasa’ya dinimiz Hıristiyanlıktır.” teklifleri kabul edilmedi. 1924 Anayasası’nda yer alan “Devletin dini, İslâm dinidir.” maddesi, 10 Nisan 1928'de kaldırıldı. Laiklik kavramı Anayasa’ya 9 sene sonra 1937'de girdi.
¥  3 Mart 1924’de Tevhid-i Tedrisat kanunu ile medrese ve mektepler, Maarif Vekâleti’ne bağlandı. Dönemin Millî Eğitim Bakanı Vasıf Çınar, 11 Mart 1924’de bütün medreseleri kapattı.
¥ İlkokula dayalı olarak 4 yıllık İmam-Hatip Mektepleri açıldı.  1929-1930 öğretim yılında kapatıldı.
¥ 1 Kasım 1928’de Latin harflerini esas alan alfabe kabul edildi. Ülkede okur-yazarlık, bir anda %10,5’lere düştü.
¥ 1924’te, ilkokullara haftada 2 saat “Kur'ân-ı kerîm ve Din Dersi” konuldu.  1930’da 5. sınıf öğrencilerine (o da ebeveyni isterse), haftada yarım saat okutuldu. Sonra o da kaldırıldı.
¥ Orta dereceli okullarda din dersleri, 1 Mart 1926’da kaldırıldı.
¥ 1935-1948 arasında 13 sene okullarda din eğitimi yapılmadı.
¥ 30 Kasım 1925’de tekke, zâviye ve türbeler, kapatıldı.
    (Devamı yarın)    Dr. C. Ahmet Akışık         TÜRKİYE GAZETESİ         16.03.2019