TARİH................... SÜRGÜNDE BİR ŞEHZÂDE

Sultan Abdülaziz Hânın oğlu Seyfeddin Efendi’nin oğlu Şevket Efendi, 1924’de hanedan sürgün edilirken, bir bahriye yüzbaşısı ve pilottu. Evleri yağma edildiği için, beş parasız, bir yük gemisi ile memleketi terk etti. Gemi Girit’e yanaştığında, kim olduğunu bilmeyen adalıların, “Kemalist!” diye üzerlerine yürümesi pek ibretlidir. Kâhire’ye yerleşti. Sürgün sıkıntıları sebebiyle, Sultan Hamid’in torunu olan zevcesi Adile Hanım Sultan’dan ayrıldı. 1 yaşında sürgüne çıkan biricik kızı Nermin Sultan, Fransa’daki anneannesinin yanında kaldı. Baba-kız birbirlerini 20 sene göremediler. Zira pasaportu olmayan Şehzâde, Kâhire’den ayrılamıyordu. Küçük yaşta kemik veremi geçirip sakat kalan kızcağız, Almanlar tarafından II. Cihan Harbi’nde Arnavutluk’taki bir toplama kampına gönderildi. Mısır’da İngiliz istihbarat subayı olan tarihçi Lord Kinross, bir askerî nakliye tayyaresiyle, Nermin Sultan’ı Kâhire’ye getirtti. Burada sefâlet içinde yaşadılar.

İhvan’ın da yardımıyla başa geçen sosyalist Nâsır, efsanevî hanedan mirası üzerindeki hakları kendisine devretmesini; aksi takdirde 24 saat içinde Mısır’ı terk etmesini istedi. Şevket Efendi’nin gidecek yeri yoktu. Pasaport için müracaat ettiği Türk sefâretinden; “Sizi gidi hâinler!” hakâretiyle kovulmuştu. Vaziyeti öğrenen Fransız sefiri, üzerinde “İmparatorluk altesleri” şeklinde unvanları da yazan bir pasaport verdi. Fransa’da ikâmeti tercih ederse, kendilerine bir iş de ayarlayabileceklerini söyledi. Şaşırdığını görünce de, “Fransa istiklâlini 16. asırda Kral François’e yardım eden Kanuni Sultan Süleyman Hânın yardımına borçludur.” dedi. Şehzâde, kızı Nermin Sultan ile beraber Fransa’ya gitti. 60 yaşından sonra kütüphane memuru olarak çalışmaya başladı. Tedavi ve ilâç parası bulunmadığı için Nermin Sultan’ın hastalığı arttı. Ressam Matisse’nin hediyesi olan tabloyu 4 bin liraya satıp, parasıyla bir müddet geçindiler. (Tablo, bu sene Londra’da 57,7 milyon liraya satılmıştır.)

Şehzâde, küçücük odasında asılı Türk bayrağı ve Osmanlı padişahlarının resimleri ile avunurdu. 1973’de Bagnols adlı küçük bir Fransız kasabasında 70 yaşında iken vefât etti. Kızı Nermin Sultan’a, Fransa hükümeti muhtaç maaşı bağladı. 1998’de bir hastanenin kimsesizler koğuşunda vefât etti.

Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci   TÜRKİYE GAZETESİ     20.4.2015