Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti’nde misyonerlik faaliyetleri arttı. Anadolu’nun birçok yerinde yabancı okullar açıldı. Harput’ta 1859’da açılan Fırat Koleji’ne bağlı olarak, Harput bölgesinde 62 misyoner merkezi açılmış, 21 kilise yapılmıştı. 66 Ermeni köyünden, 62’sinde misyoner teşkilatı kurulmuş ve her 3 köye bir kilise yapılmıştı. Batı misyonerlerinin tahrikleri neticesinde, yediden yetmişe bütün Ermeniler, Türklere düşman edilmişti. Misyoner kadınlar da, Ermeni kadınlarını ve kızlarını bu şekilde eğitmek için seferber olmuştu.

Meşhur kadın misyoner Maria A. West, daha sonra yayınladığı “Romance of Mission” adlı kitabında: “Ermenilerin ruhuna girdik, hayatlarında ihtilâl yaptık.” demektedir. Maria A. West’in işaret ettiği yıkıcı faaliyet, Ermenilerin bulunduğu her yerde icra edildi. Misyoner faaliyetlerin en fazla görüldüğü yabancı okullar arasında; Gaziantep’teki Antep, Merzifon’daki Anadolu ve İstanbul’daki Robert Koleji başta gelir. Meselâ, Merzifon’daki Anadolu Kolejinde, bir tek Türk talebe yoktu. 135 talebenin 108’i Ermeni, 27’si Rum’du. Okul müdürü, diğer kolejlerde olduğu gibi bir papazdı. 1893’de misyonerlerin tertiplediği devlet aleyhine yapılan gösterilerin planlayıcıları arasında, Merzifon Anadolu Koleji müdürü olan papaz da bulunuyordu!