TARİH............... AY’IN SAFHALARI

Ay küre, tıpkı yer küre gibi, kendinden ışık vermez. Güneş’ten aldığı ışığı ayna gibi yansıtır. Bu yüzden, Ay’ın Dünya’dan görülen kısmı aydınlık, arka yüzeyi ise devamlı karanlıktır. Ay’ın safhaları veya fazları, Ay’ın aydınlanan yüzünün, Ay’ın Dünya’ya ve Güneş’e bakan tarafına yani Ay diskinin toplam görünür yüzüne oranını belirtir.
Ayın beş ana safhası vardır:
1 Hilâl (Yeni ay), 
2 İlk Yarımay (İlk Dördün), 
3 Dolunay, 
4 Son Yarımay (Son Dördün), 
5 Muhak.

Ay, Dünya ile Güneş arasındayken, Ay’ın Dünya’dan görünebilen tarafına Güneş ışınları vurmaz. Bu durumda Ay, Dünya’dan görülemez, tamamı kararmış olur. Buna Muhak denir. Muhak zamanı, en az 28 saat, en fazla 72 saat sürer. Ay Muhak’tan çıkarken Ay’ın Güneş ışığına tâbi kısmının kenarı, Güneş’in batışından kısa bir zaman sonra ince bir kavis şeklinde gözükmeye başlar. Ayın bu hâline Hilâl veya Yeni ay denir. Ay, Muhak’tan kurtulduğu vakit, hangi memlekette Güneş batmakta ise, o tûl (boylam) derecesindeki memleketlerden Hilâl şeklinde görülür. Hilâlden, bir hafta kadar sonra Ay’ın sağ yarısı aydınlanır. Bu hâle de İlk Yarımay (İlk Dördün) denir.
İlk Yarımay’dan, bir hafta kadar sonra, Ay’ın tamamı aydınlanmış olarak görünür. Buna Dolunay denir. Dolunaydan, bir hafta kadar sonra, ayın sağ yarısı karanlık hâle gelir, bu sefer de sadece sol yarısı aydınlık kalır. Ay’ın bu hâline Son Yarımay (Son Dördün) denir. Bundan 56 gün kadar sonra; Ay ile Güneş arasına, Dünya girdiğinden, Ay Dünya’dan görülemez, tam karanlık olur. Böylece ay tekrar Muhak safhasına girmiş olur. Muhak süresi, yıl boyunca her ay sabit olmayıp 13 gün arasında değişir.
Ay’ın her devrinde bir kere Ay Dünya Güneş bir doğrultuda bulunurlar. Bu hâle (İctimâ’ı neyyireyn, Conjunction) denir. Bu İctimâ’ vakti, Muhak zamanının tam ortası olup, ilmî takvimlerde her ay için yazılıdır. İki ictimâ’ vakti [veya Ay’ın aynı her iki safhası] arasındaki zaman, 29 gün 13 saat kadardır.
İctimâ’ vaktinden 8° [takrîben 14 saat] geçmeden evvel, yani Dünya ile Ay’ı ve Dünya ile Güneş’i birleştiren, iki yarım doğru arasındaki (Beynûnet = Elongation) açısı 8° den az iken, hilâl hiçbir zamanda, hiçbir yerde görülemez. Azamî 18° olunca, Ay Muhak’tan kurtulup, Güneş batarken, 45 dakika içinde batı tarafında ufuk hattı üzerinde, tekrar yeni ayın hilâli görünür.