GÜNÜN TARİHİ........... AYASOFYA’DA İLK CUMA

Dünya mimarlık tarihinin en önemli eserleri arasında sayılan Ayasofya Câmii, aslında bir kilise olarak inşa edilmiştir. İnşasına Bizans İmparatoru I. Konstantin zamanında başlandı, fakat ancak 360 yılında, II. Konstantin’in imparatorluğu döneminde tamamlanabildi. Bu ilk Ayasofya, çıkan bir isyanda kısmen yandı. II. Theodosios tarafından onarılarak 415 yılında yeniden ibâdete açıldı. Ama, 532’deki ayaklanma sırasında bu defa, tamamen yandı. Olaylar sona erince İmparator Jüstinyen, buraya muhteşem bir mâbed yapmaya karar verdi ve Batı Anadolulu iki mimar-mühendis olan İsidoros ve Anthemios’u görevlendirdi. Yapım için bütün Akdeniz ülkelerinden malzemeler getirildi; Anadolu’daki, Artemis Tapınağı da dahil olmak üzere, bazı Pagan tapınaklarının sütunları sökülerek Ayasofya’da kullanıldı. İnşaatı 5 yılda tamamlandı ve Ayasofya 537 yılında yeniden ibâdete açıldı. Günümüze kadar ulaşan yapı, Jüstinyen’in yaptırmış olduğu bu kilisedir.
29 Mayıs 1453’te İstanbul fethedilince, Fatih Sultan Mehmed Hân, Ayasofya’nın câmiye çevrilmesini emretti ve fethi takiben ilk Cuma namazı burada Akşemseddin hazretleri tarafından kıldırıldı. Fatih Sultan Mehmed Hân, Ayasofya’nın hayratının ilk eseri olarak, kıyâmete kadar câmi kalmasını yazılı vasiyet ve vakfetti. Osmanlılar zamanında da birkaç defa tamirden geçirilmiştir. Cumhuriyetten sonra, savaş yıllarında bakımsız kalan Ayasofya, bazı küçük tamiratlar gördü. 1932 yılında, Türk Hükümeti’nden izin alan ABD’li bilim adamları mozaik çalışmaları başlattılar. Bu çalışmalar başlayınca câmi ibâdete kapatıldı. 1934 yılında müzeye dönüştürüldü.
Câminin geniş kubbesi çok etkileyicidir. Hele bu kubbenin 530’lu yıllarda yapılabilmiş olması, Ayasofya’yı daha da önemli hâle getirmektedir. Câmi içerisinde yer alan 7.5 metre çapındaki hatlar, taş işlemeciliği ve çiniler paha biçilmez değerdedir. Birçok teşebbüsten sonra, nihayet 10 Temmuz 2020 tarihinde tekrar câmi hâline getirildi. Böylece tekrar ilk Cuma 24 Temmuz 2020  tarihinde 350 bin cemaatle kılındı.