MAKALE.................... TÜRKİYE’DE MODERN İSLAMCILIK (1)

Türkiye’de resmî Modernleşmeyi fırsat bilen Dinde Reformistler, Kur’ân, ezan ve ibâdetlerin değiştirilmesi ve Türkçeleşmesi yönünde harekete geçtiler.
¥ 1928’de “Dîni Islah Projesi” hazırlandı. Bu projede;
1. Câmilere ayakkabı ile girilmeli, sıralar konulmalı ve oturarak ibâdet yapılmalıdır.
2. İbâdet dili, Türkçe olmalıdır.
3. Câmilerde müzik eşliğinde ibâdet yapılmalıdır.
4. Hutbeler, dînî felsefe içerikli olmalıdır.
Bu projeyi hazırlayanlar arasında; Fuad Köprülü, İsmail Hakkı (Baltacıoğlu), İsmail Hakkı İzmirli, Halil Nimetullah (Öztürk), Mehmet Ali Ayni, Şerafettin (Yaltkaya), Arapkirli Hüseyin Avni, Hilmi Ömer, Yusuf Ziya (Yörükan) vardı.
¥ Ezan, 18.7.1932’de İslâmî olmaktan çıkarıldı, Türkçeleştirildi. 16 Haziran 1950’ye kadar 18 yıl aslına uygun okunmadı.
¥ Cumhuriyet tarihinin ilk Anayasası, (1924) taslak görüşmeleri yapılırken Tevfik Rüştü ve Millî Eğitim Bakanı Mahmut Esat (Bozkurt)’un “Anayasa’ya dînimiz Hıristiyanlıktır.” teklifleri kabul edilmedi. 1924 Anayasası’nda yer alan “Devletin dîni, İslâm dînidir.” maddesi, 10 Nisan 1928’de kaldırıldı, Lâiklik kavramı Anayasa’ya 9 sene sonra 1937’de girdi.
¥ 3 Mart 1924’de Tevhid-i Tedrisat kanunu ile medrese ve mektepler, Maarif Vekâleti’ne bağlandı. Dönemin Millî Eğitim Bakanı Vasıf Çınar, 11 Mart 1924’de bütün medreseleri kapattı.
¥ İlkokula dayalı olarak 4 yıllık İmam-Hatip Mektepleri açıldı. 1929-1930 öğretim yılında kapatıldı.
¥ 1 Kasım 1928’de Latin harflerini esas alan alfabe kabul edildi. Ülkede okur-yazarlık, bir anda %10,5’lara düştü.
¥ 1924’te, ilkokullara haftada 2 saat “Kur’ân-ı kerîm ve Din Dersi” konuldu. 1930’da 5. sınıf öğrencilerine (o da ebeveyni isterse), haftada yarım saat okutuldu. Sonra o da kaldırıldı.
¥ Orta dereceli okullarda din dersleri, 1 Mart 1926’da kaldırıldı.
    (Devamı yarın)    Dr. C. Ahmet Akışık            TÜRKİYE GAZETESİ        16.03.2019