GÜNÜN TARİHİ............ CENGİZ AYTMATOV

Cengiz Aytmatov 1928’de Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğdu. Babası Törekul Aytmatov at yetiştiricisiydi. Daha sonra memur oldu ve 1937’de Stalin’in kurbanları arasına katıldı. Bu yüzden annesi Nagima 4 çocuğunu kendi başına büyüttü. Babaannesi Ayımkan irticalen şiirler söyler, 5-6 yaşından itibaren torununu ninniler, masallar, efsanelerle beslerdi. O yaşlarda ozanların atışmalarını dinler ve sohbetlerine katılırdı.
İkinci Dünya Savaşı’nda toprakta çalışmaya başladı. 14 yaşında köyünde Köy Sovyeti Kolhozu Sekreteri oldu. Köylerde kadın ve çocukların çektikleri sefalete şahit oldu. 1948’de Kazakistan’da veteriner okulunu, 1953’de Kırgızistan Tarım Enstitüsü’nü bitirip veteriner oldu. 1958’de Moskova’da Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'nü bitirdi. Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. 1957’de Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü aldı.
Eserleri 150’nin üstünde dile çevrildi. 1968’de Büyük Sovyet Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Komünizm idaresinde, millete âit her şeyin talan edilmeye çalışıldığı bir zamanda, bununla ilgili söylemek ve yazmak, değerlerini savunmak cesaretini gösterebilen Aytmatov’un, yıldan yıla sesi daha yükseldi. 1990’dan sonra ise, eserlerinde sosyalist rejimi daha sert eleştirdi. Milletinin tarih boyunca kazandığı sosyal, kültürel, ahlâkî, edebî, askerî, maddî ve mânevî zenginliğini, değerlerini, acılarını, kahramanlıklarını, tecrübelerini yazıya döküp yayınladı. İçine düşülen zor durumu ve kurtuluş çârelerini eserlerinde en güzel şekilde anlattı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Lüksemburg'a büyükelçi olarak atandı. Sonra, Avrupa Birliği, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini üstlendi. (Eski Kırgızistan Dışişleri Bakanı Askar Aytmatov'un babasıdır.) 
Kırgızistan'da 2008 yılı Cengiz Aytmatov yılı olarak ilân edildi ve Nobel'e aday da gösterilirse de, 10 Haziran 2008 tarihinde, tedâvi edildiği Almanya’nın Nürnberg şehrinde vefât etti. Bişkek yakınlarındaki Çon-Arık köyünde bulunan “Ata-Beyit” anıt mezarında, babasının yanında toprağa verildi. (14.6.2008)
Başlıca eserleri: Zorlu Geçit (1956), Yüzyüze (1957), Cemile (1958), İlk Öğretmenim (1962), Dağlar ve Steplerden Masallar (1963), Elveda, Gülsarı (1966), Beyaz Gemi (1970), Selvi Boylum Al Yazmalım (1970), Fuji Dağının Tepesi (1973), Gün Olur Asra Bedel (1980), Darağacı (1988), Toprak Ana, Cengiz Hân'a Küsen Bulut, Çocukluğum, Kırmızı Elma, Dağlar Devrildiğinde (2007).