TARİH............ EDİRNE SARAYI

Osmanlı Devleti’nde; büyüklükte Topkapı Sarayı’ndan sonra Edirne Sarayı gelir. Tunca Nehri kenarındadır. Çeşmeler, havuzlar, mumhâne, güllaphâne, cephane, kütüphane.. bulunur. Türk ev mimarisi de Edirne Sarayında şekil alır, avlu, sofa, kafes, cumba, hayat unsurları taşraya taşınır.

Edirne Sarayı; 17 kapısı 21 divanhânesi, 14 kasrı, 22 hamamı, 13 mescid i, 13 koğuşu, 5 mutfağı, 4 kileri, 5 meydanı vardır.

Batı’da saray denince şatafat, sefahat ve teşrifat akla gelir. Osmanlı Sarayı ise kısmen sultanın evi, daha ziyâde devlet dairesidir. Bünyesinde divan vardır, fetva makamı vardır, serasker, nişancı, defterdar, müşavirler, mübaşirler, nazırlar, memurlar vardır. Bakanlar Kuruludur, Genelkurmay’dır, Danıştay’dır, Sayıştay’dır, Yargıtay’dır. Sarayda 6 bini vazîfeli olmak üzere 40 bin kişi yaşar. Kâtipler, veznedarlar, aşçılar, mehteran, hâcegân, seyisler, bahçevanlar, baltacılar, kasaplar, yamaklar, aşçılar, helvacılar vardır...

İlk binayı 1447’de II. Murat Hân yaptırır. Diğer sultanlar donatır. Cihannümâ Kasrı 7 katlıdır ve sivri külahı ile silüet kazandırır. Has Oda Köşkü, Eyyâm-ı Âhire, Mâbeyn-i Hümâyun gibi isimlerle de anılır. 

İstanbul’un fethi Edirne’de plânlanır, şahi toplar burada dökülür ve cepheye yollanır. 

1561’de Mimar Sinan’a yaptırılan adâlet kasrı kule endamlı bir binadır. Her biri ilâveler yaptırır, binaların sayısı 1000’e yaklaşır.  Namazgâh, Kum Kasrı, Değirmen Kasrı, İftar Kasrı, Terazi Kasrı, Bostancıbaşı Kasrı; Şikar Kasrı, Aynalı Kasrı, Iydiyye Kasrı, Matbah-ı Amire, Babüssaade...

Sarayın beş meydanı vardır,

Tunca üzerinde; Fatih, Kanuni ve Şehabeddin Paşa Köprüleri gerdanlık gibi sıralanır. Mimar Sinan, Taşlımüsellim suyunun bir kolunu saraya bağlatır. Pâdişah teşrif etti mi saray şenlenir, aydınlanır, çocukların sünnetleri burada yapılır. Ziyâret aksarsa mahrum ve mahzun olur, manzara donuklaşır.1752’de zelzele, 1776’da yangın geçirir.

1829’da Edirne’yi işgal eden Ruslar sarayı harâbe bırakırlar. 

1868-71’de tâmirat ve tâdilat yapılır. 1877-78 Harbinde Ruslar tekrar gelip uçurur giderler. Güzelim saray berhavâ olur.

İngilizler, çinilerini 17 sandıkla Londra’ya götürürler. Victoria-Albert Müzesi’nin duvarlarını süslerler.

Edirne; 4 işgâl, bir harf devrimi yaşar. Şimdi ayağa kaldırma işi Millî Saraylar’a verilir.