TARİH....... EBUL-GÂZİ BAHADIR HÂN

Özbek hükümdarı ve tarih yazarıdır. Anne ve baba tarafından Cengiz Hân soyuna dayanır. Bahadır Hân, babasının başşehri Urgenç’ten Hive’ye taşımasıyle, Amu Derya kuzeyindeki Kat’a vâli oldu. 1620’de kardeşlerinin isyan edip babalarını tahttan indirmelerine mâni olamayınca Buhara Hân’ına sığındı. 1623’te büyük kardeşi İsfendiyâr hükümdar olunca kendisine Urgenç’i verdi. 1626’da etrafına topladığı Özbeklerle, kardeşine savaş açtı. Fakat yenilerek Kazakistan’a kaçtı.
Buradan Buhara ve Taşkent’e giderek tekrar ordu topladı. İsfendiyâr’ın Hive’de bulunmadığı bir sırada şehri ele geçirdi ise de, İsfendiyâr’ın geri dönmesiyle yakalandı ve Ebiverd’e sürüldü. Bir zaman sonra İsfehan’a geçen Ebul-gâzi Bahadır Hân, burada 10 sene kaldı ve Türk tarihi üzerine yazılmış Fars kaynaklarını inceleme imkânı buldu. Bahadır Hân, 1643’te kardeşi İsfendiyâr’ın ölümü üzerine memleketine döndü ve Harezm hükümdârı oldu. 1663’te de vefât etti.
İyi bir tahsil gören Arapça ve Farsça’yı çok iyi bilen Ebul-gâzi Bahadır Hân, tarih ve harp sanatıyle de ilgilenerek bu konuda çok kıymetli iki önemli eser bırakmıştır.
1-Şecere-i Terâkime: Bu eserde Türkmenler hakkında tarihî bilgiler verilmektedir. Bu eserini tarihçi Reşidüddin’in Oğuznâmesi ile Türkmenler’den topladığı 20’ye yakın Oğuznâmeyi karşılaştırarak 1659’da hazırlamıştır.
2-Şecere-i Türk: Bu eserinde ise 15. yy.’ın ikinci yarısından itibâren ölüm tarihine kadar hüküm süren Şeyban Özbek hânlarının tarihini yazdı. Kendi soyunun tarihidir. Aslında Türk ve Moğol tarihidir.

ZEKÂ BULMACASI............KÜPÜN YÜZLERİ

Bu açık küpü kapattığımızda, kare işâretli yüzün karşısına gelen yüz hangi işâret olur?