MAKALE.............. DÎNİ ISLAH BEYANNAMESİ

Türk-İslâm Devletinin reisi ve yeryüzündeki bütün Müslümanların halîfesi ve hâmisi olan Sultan Abdulhamid Hân’ı devletin başından uzaklaştıranlar, Yahudi ve İngilizlerle iş birliği yaparak kısa zamanda Osmanlının yıkılışını hazırlamışlardı. Hemen ardından, İttihat ve Terakki zihniyetine mensup bir grup din adamı, İslâm dîninde reform yapmak istediklerini, 20 Haziran 1928 tarihli (Vakit) gazetesinde şu haberle duyurmuşlardı: ‘’Dînimizde yeni hayata, ilerlemeye uygun olarak yapılacak yenilikleri, İstanbul İlâhiyat Fakültesi profesörleri rapor hâlinde hazırlamışlardır.’’ 
Bu raporu hazırlayan, altına imza atıp kabul eden ilahiyat fakültesi profesörleri şunlardı: İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Fuad Köprülü, Halil Halid, İsmail Hakkı İzmirli, Halil Nimetullah, Şerafeddin Yaltkaya, Mehmed Ali Aynî, Arapgirli Hüseyin Avni, Hilmi Ömer, Yusuf Ziya (Yörükan)... İslâm dînini ıslah etmek bahanesi ile onu tahrif ederek, aslını bozmak ve hatta ortadan kaldırmak arzusunu taşıyan bu raporun özeti şöyleydi:
“Din de diğer sosyal teşekküller gibi, hayatın akışına uymalıdır. Din, eski şekillere bağlı kalamaz. Türk demokrasisinde, din de muhtaç olduğu inkişâfı/gelişmeyi göstermelidir. Câmilerimiz kâbil-i iskân hâle getirilmeli, sıralar, elbise askıları konmalı, içeriye ayakkabı ile girilmelidir. İbâdet lisânı Türkçe olmalı, âyetler, hutbeler Türkçe okunmalıdır. Câmilere müzik âletleri koymalıdır. Hutbeleri imamlar değil din filozofları söylemelidir. Kur’ân-ı kerîmi, kelâm ilmi ile ve tasavvuf ile değil, felsefe ile incelemelidir. Türkiye’nin siyâset-i aliyyesini alâkadar eden ve bütün İslâm memleketleri için büyük bir tesir yapacak olan bu raporun kabûlünü dileriz...”
Dinde reformcuların hazırladığı bu rapor, dinsizliği mi, yoksa dindarlığı mı övüyor? Bunu okuyucularımızın takdirlerine bırakı-yoruz. (Dîni Islah Beyannamesi) adını taşıyan bu raporun tam metni, o gün neşredilen gazetelerde ve Osman Nuri Ergin’in (Türk Maarif Tarihi) isimli kitabının 5. cildinde bulunmaktadır.
Hasan Yavaş            TÜRKİYE GAZETESİ        11.09.2019